Категории: Межконфессиональное и межнациональное общение, Михаил Гичанский

А вот як выглядала Ваша хата?

Хатка была гдзе-та чатыры на пяць метраў з брё... з брёвен, ніштукатурана, не была нікакіх абоеў, было адно маленькае аконца на ўліцу, была печ і в печы была такая шчэль между кірпічэй. На печы лежал цэлы пук лучыны. Эта лучынка в эту шчэль втыкал, зажыгал і так учыл пры лучыне ўрокі, таму што не была ні свету, не была кірасіну. Кірасін людзі пакупалі хто был багаты. Ну, у нас не была за што купіць той кірасін.

А дзе ў той час можна было зарабіць грошы?

Зарабіць грошы. І вот кагда в дзерэвне людзі жылі едзіналічна ані валы прарывалі ў ніх былі грошы. Вот напрымер, карова ацеліцца – целёнка везут в Докшыцы, прадалі – у его есць грошы. Еслі вырасціл два кабанчыка, аднаго себе, а другога мог прадаць. Зерно лішняе, напрымер, тожэ везлі ў горад і прадавалі. Ну вот такіе, как мы, не моглі. Потом дажэ я не знал, што гдзе-та можна купіць обуў, баціначкі. І вот гдзе-та раз в недзелю прыежал, яго звалі рызнік. Еврэй на целеге прыежал і прывазіл неабхадзімыя тавары: соль, спічкі, ніткі, іголкі, кірасін, мыла хазяйственнае. І вот бабкі хто мог вынасілі эці тряп’ё, здавалі, ну і пакупалі то, што ім нада была. А з дзеньгамі, на шчот дзенег ніхто дажэ ні паняція, мая мама нікагда дзеньгі ні прынасіла.

Вы не бачылі грошы польскія?

Не відзел. Ну патом у людзей відзел. Кагда ў нас в сату… хату паселілся адзін чалавек, я відзел, мне паказал два злотых польскіх. Там был Юзэф Пілсуцкі, его партрэт, такая бронза, серэбраная манета. А так ну нікагда не была дзенег нікакіх.

А ў вёсцы Вашай былі і багацейшыя, і бяднейшыя?

Да былі і багацейшыя, і бяднейшыя.

А хто былі гэтыя багацейшыя?

Ну абыкнавенныя людзі. Патом ані все работалі, ані імелі землі больше. Вот у меня дзядзя, напрымер. Была два брата – адзін жанаты, другой жанаты. Была лошадзь, была ў іх дзве каровы, былі овцы, куры. Дык адзін работал на сельскім хазяйстве, абрабатывал зямлю. У яго было гдзе-та два, дзве палоскі зямлі. Нам ужо пасеяць жыта, усё была рашчытана ячменя, лён пасеяць, а за што было ткаць што-та адзежду. Аставяць пары, папар там сеялі любін вот. І так чэрэдавалі це землі, малацілі каждае зёрнышка, малоліі. Быў такі аруд, ссыпалі в адном там месце был ячмень, там жыта. Малолі мука, крупа. Так жылі. А другой дзядзька, каторый был памаложэ, он был солтус ціпа прэдседацеля сельсавета.

А чым займаўся солтыс?

Ну как член, прэдседацель сельсавета хадзіл па дзерэўням, вёл барбу, тагда было барба проців самагонаварэння і самасада. Табаку сеялі людзі курыць. А іх заставлялі што б ані пакупалі ў магазіне, эту махорку. Тых штрафавалі. Што б была чыстата в дзерэўнях, што б в дзерэўне была выкапана вдоль дарогі канавы.

Навошта?

На случай даждзя, што б не была вады на дарогах, што б людзі пакрасілі дама белай краскай. Краскі не была, ані шлі в лес, там наха... нахадзілі такую гліну белую. Вот развадзілі з вадой і белілі эці дама. Была красіва. Празнікі, Троіца. Садзілі берёзкі вакруг і таг... солтус хадзіл па дамам глядзеў і багатыя ані ж здавалі госпошліну зерна, сколька нада была здаць панам, памешчыкам. Ну і хлеб крышылі, вот. Я был у аднаго, как канікулы ад школы, я пасціл авец у аднаго мужыка. Он такой самый рабацяга былі. Ну у яго была, напрымер, чатыры каровы і дваццаць дзве авцы. Вот. І я эціх авец пасціл у яго всё лета. Вот он меня карміл, но дзенег нікакіх не давал. Дамой прынесу хлеба какова-небудзь ілі блін там і на канікулах жыў, выжывал. Вот. А некатарые абкрышы... Он мог прадаць нескалька авец – у нево ўжо былі дзеньгі.

Исследователь: Алег Каляга, старэйшы выкладчык, ГрДУ імя Я. Купалы